Clean room

Clean room – wymagania

Każde pomieszczenie czyste musi spełniać szereg rygorystycznych wymagań zapewniających stały poziom czystości i bezpieczeństwo procesów. Kontroluje się jakość powietrza, ogranicza źródła zanieczyszczeń i utrzymuje parametry środowiskowe – temperaturę, wilgotność oraz ciśnienie. Powierzchnie powinny być gładkie, łatwe do dezynfekcji i odporne na środki chemiczne. Personel stosuje specjalistyczną odzież ochronną i przestrzega procedur minimalizujących ryzyko wprowadzenia zanieczyszczeń z zewnątrz.

Przepisy dotyczące clean room

Projektowanie i eksploatacja pomieszczeń czystych wymaga ścisłego przestrzegania obowiązujących norm i regulacji. Kluczowe są normy GMP (Good Manufacturing Practice) stosowane głównie w farmacji i kosmetyce oraz norma ISO 14644, precyzująca klasy czystości powietrza w clean rooms. Obok nich ważne są także normy takie jak FED-STD-209E (obecnie zastępowana przez ISO 14644) oraz wytyczne USP <797> i <800>, dotyczące sterylności i bezpieczeństwa produkcji leków. Normy te regulują parametry czystości powietrza, metody monitoringu i klasyfikację pomieszczeń czystych. Ich przestrzeganie gwarantuje powtarzalność procesów, bezpieczeństwo produktów i zgodność z wymaganiami regulatorów.

Clean room ISO (klasy)

Norma ISO 14644 definiuje klasy czystości powietrza w pomieszczeniach czystych, od ISO 1 do ISO 9. ISO 1 to najwyższa czystość, niemal całkowity brak cząstek stałych, a ISO 9 to poziom zbliżony do zwykłego pomieszczenia biurowego. W praktyce clean rooms najczęściej funkcjonują w klasach ISO 5–8, w zależności od wymagań branży i procesów technologicznych. Każda klasa określa dopuszczalną liczbę cząstek o określonych rozmiarach w metrze sześciennym powietrza, co ma kluczowe znaczenie dla produkcji i badań.

Projektowanie clean room

Podczas projektowania clean roomu należy uwzględnić wymagania branżowe, klasę czystości oraz specyfikę procesów technologicznych. Trzeba zadbać o odpowiedni dobór materiałów, systemów wentylacji, klimatyzacji i filtracji, tak aby spełnić obowiązujące normy oraz zapewnić łatwość utrzymania higieny. Istotne jest także przewidzenie ergonomii pracy, efektywnego przepływu ludzi i materiałów oraz przyszłej integracji z systemami monitorującymi. Warto już na etapie koncepcji zaplanować rozwiązania optymalizujące koszty inwestycji i eksploatacji.

Opracowanie Specyfikacji Wymagań Użytkownika

Pierwszym i jednym z najważniejszych etapów projektowania pomieszczeń czystych jest opracowanie Specyfikacji Wymagań Użytkownika (SWU). To dokument, który precyzyjnie definiuje potrzeby i oczekiwania inwestora względem clean rooms — ich przeznaczenie, wymaganą klasę czystości, warunki środowiskowe, a także kryteria techniczne i funkcjonalne. W SWU uwzględnia się również aspekty związane z eksploatacją, bezpieczeństwem oraz możliwymi przyszłymi modyfikacjami. Dobrze przygotowana specyfikacja jest fundamentem, na którym opiera się cały dalszy proces projektowy, gwarantując, że projekt będzie dopasowany do realnych potrzeb użytkownika.

Projekt architektoniczny

Projekt architektoniczno-budowlany to kompleksowa dokumentacja, która określa kształt i funkcjonalność pomieszczeń czystych. Obejmuje zarówno rozwiązania architektoniczne, jak i techniczne, niezbędne do realizacji inwestycji. W skład projektu wchodzą również projekty branżowe, czyli szczegółowe opracowania dotyczące poszczególnych instalacji i systemów, takich jak wentylacja, klimatyzacja, elektryka czy instalacje specjalistyczne.

Projekt architektoniczno-budowlany musi być spójny i zgodny z wymogami zawartymi w SWU. Dzięki temu możliwe jest stworzenie pomieszczenia czystego, które nie tylko spełnia normy, ale również jest ergonomiczne i efektywne pod względem użytkowania.

Projekt wykonawczy konstrukcji stalowej

Projekt wykonawczy konstrukcji stalowej w clean rooms to szczegółowy dokument techniczny, który musi zawierać nazwę inwestycji, jej adres oraz dane inwestora. Oprócz parametrów środowiskowych, projekt ten uwzględnia warunki obciążeń konstrukcji, dobór materiałów oraz ich właściwości. Wymagania materiałowe są oparte na informacjach z SWU i uwzględniają m.in. klasy korozyjności, rodzaj powłok ochronnych, typ rdzenia płyt czy rodzaj stolarki (profil zimny lub ciepły) w zależności od środowiska, w jakim będzie eksploatowane pomieszczenie czyste.

Dzięki precyzyjnemu projektowi konstrukcji stalowej możliwe jest stworzenie solidnej i trwałej bazy, która zapewni stabilność i bezpieczeństwo całej instalacji.

Wytyczne eksploatacji obiektu ze względu na jego przeznaczenie

Utrzymanie odpowiednich warunków w pomieszczeniach czystych wymaga stosowania precyzyjnych wytycznych eksploatacyjnych. Są one opracowywane na podstawie specyfiki pracy oraz klasy czystości, jaką musi spełniać dany clean room. Wytyczne obejmują zasady dotyczące monitorowania parametrów środowiskowych, procedury konserwacyjne, a także instrukcje dotyczące postępowania z urządzeniami i wyposażeniem.

Poprawna eksploatacja pomieszczenia to klucz do utrzymania wymaganej czystości, bezpieczeństwa personelu i jakości prowadzonych procesów produkcyjnych czy badawczych.

Czyste powietrze w pomieszczeniach typu clean room

Zapewnienie odpowiedniej jakości powietrza jest jednym z fundamentalnych wymagań dotyczących pomieszczeń czystych. W clean rooms powietrze musi być nie tylko wolne od kurzu i zanieczyszczeń, lecz również kontrolowane pod względem temperatury, wilgotności oraz ciśnienia. Tylko w ten sposób można zapewnić optymalne warunki dla procesów produkcyjnych, laboratoryjnych czy technologicznych, które wrażliwe są na nawet najmniejsze cząsteczki zanieczyszczeń.

Sterylność powietrza osiąga się dzięki zaawansowanym systemom filtracji i wentylacji, które eliminują mikroorganizmy oraz cząstki stałe. Ważne jest, aby cyrkulacja powietrza odbywała się zgodnie z ustalonymi normami, minimalizując ryzyko kontaminacji i utrzymując stałe parametry środowiskowe.

Systemy filtracji powietrza clean room

Za utrzymanie odpowiedniej czystości w pomieszczeniach czystych odpowiadają systemy filtracji powietrza, których zadaniem jest eliminowanie cząstek stałych i mikroorganizmów z powietrza. Najczęściej stosowane są filtry:

• HEPA – zatrzymujące co najmniej 99,97% cząstek o wielkości ≥0,3 µm,
• ULPA – o jeszcze wyższej skuteczności, filtrujące cząstki o wielkości ≥0,12 µm z wydajnością powyżej 99,999%.

Dobór odpowiedniego systemu powinien uwzględniać:
– klasę czystości pomieszczenia,
– specyfikę procesów technologicznych,
– wymagania norm ISO oraz GMP.

Aby zapewnić ciągłość działania, skuteczność filtracji musi być regularnie monitorowana, a filtry poddawane przeglądom i wymianie zgodnie z harmonogramem serwisowym.

Pomieszczenia czyste – wentylacja

Wentylacja w pomieszczeniach czystych to nie tylko wymiana powietrza, lecz także jego precyzyjne filtrowanie i kontrola parametrów takich jak temperatura i wilgotność. Systemy wentylacyjne są projektowane tak, aby utrzymać odpowiednie ciśnienie w pomieszczeniu – najczęściej dodatnie lub ujemne względem otoczenia – co zapobiega przedostawaniu się zanieczyszczeń z zewnątrz.

Ważną rolę odgrywają także systemy HVAC, które integrują funkcje ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji, zapewniając stabilne warunki środowiskowe. Dzięki temu pomieszczenia są w stanie sprostać najwyższym wymaganiom dotyczącym czystości i sterylności powietrza.

Instalacje elektryczne clean room

Instalacje elektryczne muszą spełniać szczególne wymagania, które zapewniają zarówno bezpieczeństwo, jak i minimalizują ryzyko zanieczyszczeń. Wszystkie elementy, od oświetlenia po gniazdka i systemy sterowania, powinny być wykonane z materiałów łatwych do utrzymania w czystości oraz odpornych na środki dezynfekujące. Ważna jest bezpyłowa konstrukcja opraw oświetleniowych oraz ukryte przewody, które zapobiegają gromadzeniu kurzu. Ponadto instalacje muszą być wyposażone w zabezpieczenia przeciwporażeniowe i przeciwpożarowe, a systemy awaryjne powinny gwarantować ciągłość zasilania podczas przerw w dostawie prądu.

Instalacje pomocnicze w pomieszczeniach clean room

Oprócz tego, pomieszczenia wymagają instalacji pomocniczych, które wspierają utrzymanie optymalnych warunków środowiskowych i prawidłową pracę. Należą do nich systemy nawilżania i osuszania powietrza, instalacje sprężonego powietrza czy gazów technicznych, które są niezbędne w wielu branżach. Wszystkie te rozwiązania muszą być projektowane tak, aby nie wprowadzały dodatkowych zanieczyszczeń i współgrały z innymi systemami clean rooms.

Instalacje BMS dla pomieszczeń typu clean room

Ważnym elementem zarządzania pomieszczeniami czystymi są także systemy BMS (Building Management System), które integrują sterowanie systemami HVAC, filtracji powietrza oraz instalacjami elektrycznymi. Dzięki temu możliwa jest precyzyjna kontrola temperatury, wilgotności i ciśnienia, monitorowanie stanu filtrów HEPA i ULPA oraz szybka reakcja na potencjalne awarie. Dobór odpowiedniego systemu BMS zawsze opiera się na wymaganiach dotyczących klasy czystości oraz specyfice użytkowania danego clean room.

Chłodnictwo i klimatyzacja – pomieszczenia czyste

W pomieszczeniach tego typu systemy chłodnictwa i klimatyzacji zapewniają stabilne warunki środowiskowe, kluczowe dla bezpieczeństwa produktów i procesów technologicznych. Kontrolują temperaturę i wilgotność, zapobiegając rozwojowi mikroorganizmów i kondensacji, która mogłaby uszkodzić sprzęt. Projektowanie takich systemów wymaga integracji z filtrami HEPA i wentylacją, a urządzenia muszą być łatwe do czyszczenia i odporne na środki dezynfekujące. Ważne są też czynniki takie jak energooszczędność, hałas i precyzyjna regulacja. Coraz częściej stosuje się systemy zintegrowane z BMS, pozwalające na automatyczną kontrolę i optymalizację pracy.

Meble do clean room

W pomieszczeniach czystych niezbędne jest stosowanie mebli spełniających rygorystyczne wymagania higieniczne. Powinny być:
– bezpyłowe,
– łatwe do dezynfekcji,
– odporne na środki chemiczne.

Do ich produkcji wykorzystuje się m.in. stal nierdzewną, tworzywa sztuczne o właściwościach antystatycznych oraz laminaty antybakteryjne. Kluczowe elementy wyposażenia clean room to stoły robocze, szafki i regały, wózki transportowe, siedziska.

Obecnie analizowane są różne warianty mebli pod kątem ich przydatności i zgodności z wymaganiami clean room. W miarę realizacji kolejnych projektów planowane jest rozszerzanie oferty oraz dostosowywanie jej do konkretnych potrzeb klientów i branż.

Budowa clean room

Budowa pomieszczeń czystych wymaga zastosowania specjalistycznych rozwiązań konstrukcyjnych, które zapewniają hermetyczność oraz zgodność z wymaganą klasą czystości. Kluczowe elementy to:

• ściany i sufity – wykonywane z gładkich, nieporowatych paneli warstwowych odpornych na środki dezynfekcyjne; panele zapewniają także izolację termiczną i akustyczną,
• podłogi – antyelektrostatyczne, odporne na ścieranie i łatwe do czyszczenia, często w formie zgrzewanej wykładziny winylowej lub żywicy epoksydowej,
• drzwi i okna – szczelne, z płaskimi powierzchniami i szybami zespolonymi, wyposażone w systemy samozamykające i kontrolę dostępu,
• systemy uszczelnień i zamknięć – eliminujące nieszczelności i zapobiegające migracji cząstek z zewnątrz,
• instalacja wentylacyjno-filtracyjna – wyposażona w filtry HEPA/ULPA, zapewniająca laminarne lub turbulentne przepływy powietrza w zależności od wymagań pomieszczenia,
• punkty przyłączeniowe – np. gniazda elektryczne, sprężone powietrze, media technologiczne – dostosowane do rodzaju procesów i szczelnie zabudowane.

Wszystkie elementy muszą być łatwe do dezynfekcji, trwałe oraz zgodne z normami ISO i GMP. Każdy etap budowy clean room powinien być ściśle dostosowany do specyfiki działalności klienta oraz wymaganej klasy czystości.

Pomieszczenia czyste – konserwacja i serwis urządzeń

Długotrwała efektywność pomieszczeń czystych zależy od regularnej konserwacji systemów wentylacji, filtracji, klimatyzacji oraz instalacji elektrycznych. Filtry HEPA i ULPA wymagają okresowej wymiany lub czyszczenia, co bezpośrednio wpływa na jakość powietrza. Serwis musi być prowadzony według rygorystycznych procedur, by nie wprowadzać zanieczyszczeń i często zlecany jest specjalistycznym firmom z odpowiednimi certyfikatami. Konserwacja obejmuje też kontrolę parametrów, monitoring alarmów oraz dokumentację działań.

Czyszczenie clean room

Czyszczenie pomieszczeń odbywa się według ściśle określonych procedur, by zachować normy czystości. Stosuje się specjalistyczne środki dezynfekcyjne i metody, które nie uszkadzają powierzchni ani sprzętu. Czyszczone są zarówno powierzchnie, jak i meble. Personel musi być odpowiednio przeszkolony i stosować środki ochrony osobistej, by nie wnosić zanieczyszczeń z zewnątrz. Wszystkie czynności są dokładnie dokumentowane, co pozwala na monitoring skuteczności.

Korzystanie z pomieszczeń czystych – procedury

Prawidłowe korzystanie z pomieszczeń czystych wymaga przestrzegania ściśle określonych procedur, które mają na celu utrzymanie wymaganej klasy czystości.
Procedura wejścia obejmuje przejście przez strefy buforowe (przebieralnie), w których personel zakłada odzież ochronną: kombinezony, maseczki, rękawice, czepek oraz specjalne obuwie. W niektórych przypadkach stosuje się dodatkowo prysznice powietrzne.
Podczas przebywania w clean room należy:

• zachować wysoką higienę osobistą,
• ograniczać zbędne ruchy i rozmowy,
• poruszać się zgodnie z ustalonymi ścieżkami,
• korzystać wyłącznie z wyznaczonych stref pracy i zatwierdzonych narzędzi,
• unikać kontaktu z powierzchniami niezwiązanymi z wykonywanymi czynnościami.

Procedura wyjścia obejmuje zdejmowanie odzieży ochronnej w odpowiedniej kolejności, tak aby zminimalizować ryzyko wyniesienia zanieczyszczeń. Ubrania odkładane są do odpowiednich pojemników lub stref dekontaminacji.

Clean rooms – przykłady zastosowań

Pomieszczenia czyste są kluczowe w branżach, gdzie czystość powietrza decyduje o jakości produktów i bezpieczeństwie procesów, np. w farmacji, biotechnologii, elektronice i medycynie. W farmacji służą do produkcji leków i szczepionek, w elektronice do montażu półprzewodników, a w przemyśle spożywczym do utrzymania jakości i trwałości produktów. Oferta futurelogistics.pl jest dostosowana do różnych klas i wymagań, zapewniając wsparcie od projektu po serwis.

Realizacje clean room

Mamy bogate doświadczenie w realizacji pomieszczeń czystych dla klientów z różnych branż. Wykonujemy zarówno clean roomy o podstawowych klasach czystości, jak i zaawansowane obiekty spełniające rygorystyczne normy ISO 1–5. Nasze realizacje wyróżnia wysoka jakość wykonania, staranny dobór materiałów oraz kompleksowe wyposażenie, które zapewnia bezpieczeństwo i efektywność pracy. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii jesteśmy w stanie zrealizować nawet najbardziej wymagające inwestycje – od koncepcji, przez projekt, aż po serwis i opiekę posprzedażową.

Kontakt

Zapraszamy do kontaktu wszystkie zainteresowane osoby naszymi usługami. Oferujemy wsparcie na każdym etapie inwestycji – od planowania i projektowania, przez realizację, aż po eksploatację i serwis. Chętnie omówimy indywidualne potrzeby, doradzimy najlepsze rozwiązania i odpowiemy na wszelkie pytania techniczne.